Çocuklarımıza Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırmak İçin ...

Bana erken yaşta okuma sevgisi aşılamış olan canım anneme...

Yetişen zekaları kitaplarla beslemeyen uluslar yıkılmaya mahkumdurlar.
Ovidius


Kitap okumanın faydaları saymakla bitmez... Bu nedenle biz anne ve babalar çocuklarımızın kitap okuma alışkanlığı kazanmalarını isteriz... Peki çocuklarımızın bu alışkanlığı kazanmaları için onlara nasıl yardımcı olabiliriz? Gerek bebeklik ve  erken çocukluk dönemlerinde, gerekse çocuklarımız okuma yazma öğrendikten sonra onlara okuma alışkanlığı kazandırmak için yapabileceğimiz pek çok şey var...

Bebeklik ve Erken Çocukluk Döneminde Kitap Sevgisi....

Çocuklarımızı kitaplarla ne kadar erken tanıştırırsak onların okuma alışkanlığı kazanmalarına o kadar yardımcı oluruz. Bu sebeple erken yaştan itibaren çocuklarımıza kitap okumamız gerekir. 

Peki ama dikkat etmemiz gereken, yapmamız gereken şeyler bundan mı ibarettir? Tabii ki hayır!

-Bu dönem içerisinde, çocuklarımıza almamız gereken kitaplar çoğunlukla karton sayfaları olan dayanıklı kitaplardır. Bu kitapların, bebeğinizin odasında yerde bir sepetin içinde bulunmaları faydalı olacaktır. Böylece, bebeğiniz hareket kabiliyeti geliştikten sonra istediği anda kitaplarına ulaşabilecektir. Ancak kitaplarını oyuncaklarının bulunduğu sepette tutmak yerine ayrı bir sepet bulundurmamız gerekir. Kitap bir oyuncak değildir; çocuğumuz da kitaplarla, oyuncaklarıyla oynadığı gibi serbest oyun kurmamalıdır. Bu şekilde onlara, kitaplara nasıl davranılması gerektiğini öğretmeye başlamış oluruz.

-Iki yaşından küçük çocuklar için sepette en fazla dört tane kitap bulundurmamız daha sağlıklı olur. Böylece fazla seçenek sunarak çocuğumuzu strese sokmamış ve onun seçim yapabilme becerilerinin sınırlarına saygı duymuş oluruz. Eğer zamanla tercih ettiği ve çok sevdiği bir kitap olursa, o kitabı sabit tutmak şartıyla sepetteki diğer kitapları zaman zaman değiştirmeliyiz.  Bu şekilde çocuğumuzun kitaplarına olan ilgisini ayakta tutmuş  oluruz.  

-Yukarıda belirttiğim ve sepette tutmakta olduğunuz kitaplar dışında, klasik çocuk edebiyatına ait, şık ve güzel ilustrasyonları olan başka kitaplar da almayı ihmal etmemeliyiz. Bu kitapları ise çocuklarımızın ulaşamayacağı bir yerde tutmamız gerekir. Bu tarz kitaplar, çocuklarımıza ilk andan itibaren gece yatarken ya da gün içinde özel bir zaman diliminde okuyacağımız kitaplardır. Tabii ki bebeğiniz ya da küçük çocuğunuz henüz okuduğunuz bu kitapları anlamayacaktır. Ancak burada önemli olan onların kaliteli bir dil ve etkileyici bir anlatım deneyimlemesidir.

-Daha ileride çocuğunuz seçim yapabilmeye başladığında, okuyacağınız kitabı onun seçmesini isteyebilirsiniz. Yine kaç yaşında olduğuna bağlı olarak iki ya da üç kitap arasında seçim yapmasına izin verebilirsiniz.

-Çocuğumuza okuyacağımız kitabı seçerken sadece onun zevkini göz önünde bulundurmamalıyız. Eğer seçtiğiniz kitabı okumaktan zevk almazsanız çocuğunuz sıkıldığınızı hissedecektir. Böylece, kafasında kitap okumakla sıkılmak arasında bir ilişki kuracaktır. Bu yaşlarda yapılan okumalar için önemli olan bu aktivitenin çocuğunuzla aranızdaki duygusal bağı güçlendirmesi ve onun bilinçaltına kitap okumayla ilgili güzel duygular ve anılar yerleştirmenizdir.

-Son olarak, bilimsel araştırmalar çocuklarımıza erken çocukluk döneminde kitap okumamızın kitap okuma alışkanlığı için faydalı olduğunu ancak bunun tek başına yeterli olmadığını belirtiyor. Eğer çocuklarımız bizleri kitap okurken görmüyorsa, biz onlara ne kadar kitap okursak okuyalım, çocuklarımız kitap okuma alışkanlığı edinmiyorlar! Bu noktanın özellikle altını çizmek istiyorum. Çocukların beyni ilk altı yıl boyunca sünger gibidir, yani gördükleri duydukları her şeyi emerler ve beyinlerine kayıt ederler. Bu sebeple çocuğunuz sizi sık sık kitap, dergi yada gazete okurken gördüğü takdirde beyni bu görüntüyü sünger gibi emecek, kitap okumak ona tanıdık ve ilgi çekici gelecektir. 

Çocuğunuz Okumayı Söktükten Sonra...

Pek çok anne babanın kabusudur... Çocukları okuma yazmayı sökmüştür ancak hala kitap okuma alışkanlığı yoktur. Üstelik artık bu alışkanlığın eksikliği çocukların akademik başarısını da ciddi anlamda etkilemektedir... Peki geç mi kaldık? Umutsuzluğa kapılmalı mıyız? Hayır!

-Yine erken çocukluk döneminde olduğu gibi, bu dönemde de çocuğunuzun sizi kitap, dergi vs okurken görmesi çok önemlidir. Ancak bu şekilde o da kitap okumanın aslında keyifli bir şey olduğunu düşünmeye başlar. Ayrıca, okuduğunuz kitaplarla ilgili konuşmanız da yine özendirici olacaktır. Örneğin akşam ailece yemek yerken eşinizle, çocuğunuzun önünde okuduğunuz kitap yada bir dergide gördüğünüz bir makaleyi tartışmanız onun da ilgisini çekebilir.

-Çocuğunuzun evin içinde kitap ve dergi görmesi, bunların ulaşılabilir yerlerde olması faydalı olacaktır. Okuma alışkanlığı sadece kitap okuyarak kazanılacak bir şey değildir. Örneğin, oğlunuzun arabalara ilgisi varsa, salondaki sehpanın üstüne bir araba dergisi bırakabilirsiniz. Dergi ilgisini çekebilir ve içindeki makaleleri okumaya başlayabilir.

-Çocuğunuzla kitapçılara gitmeniz de faydalı olacaktır. Onun için bir kitap seçmeniz ya da onu seçmesi için zorlamanız gerekmez. Siz kendiniz için giderken onun da size eşlik etmesini isteyebilirsiniz. Önemli olan onun bu ortamı sıkça deneyimlemesidir. Bir kaç seferden sonra o da kendi için bir kitap seçmek isteyebilir.

-Bu noktaya geldiğinizde, seçimini kendisinin yapmasına izin vermelisiniz. Az da olsa yönlendirme yapabilirsiniz (onun yaşına uygun olmayan kitapları seçmesini engelleyebilirsiniz) ancak son karar onun olmalıdır. Yönlendirme yaparken onun yaş grubunda en çok satanlar listesine göz atmakta fayda olur. Ne de olsa milyonlarca çocuk aynı kitabı boş yere beğenmez...

-Diyelim kitabını seçti, eve geldi ve kitaba başladı. Ancak sıkıldığı için okumaktan vazgeçti! Okuma yazma öğrendiği için bundan sonra kitaplarını kendisinin okuması gerekir diye düşünmeyin. Annem,  ben okuma yazma öğrendikten sonra bile, yeni bir kitaba başladığımda kitabın konusu açılana ve heyecanlı bir yere gelene kadar kitabı bana okurdu.... Kitap heyecanlandıktan ve ben elimden bırakmak istemediğim noktaya geldiğimde kendim devam ederdim...

-Bir diğer önemli nokta da zamansızlıktır! Çocuklarımız artık oldukça yoğun tempolu hayatlar yaşıyorlar. Hafta içi okul, ödevler; haftasonları ise doğum günü partileri ve diğer planlı aktiviteler derken çocuğunuza kitap okumak için kaliteli bir zaman kalmayabilir. Mutlaka, ona kitap okuyabileceği rahat bir zaman dilimi yaratın. Tanıdığım bir anne, çocuğunun yatağa gidiş saatinin kesin çizgilerle belirlenmiş olduğunu ancak çocuğunun yatağında uykusu gelene (istediği kadar) kitap okumasına izni olduğunu anlatmıştı. Hem yatmamak için kitap okuduğunu hem de kitap okuyunca uykusunun daha çabuk geldiğini de eklemişti. Bir taşla iki kuş vurmak ancak böyle olur!

Tüm bunları yaparken çocuklarımıza kitap okuma konusunda vaaz vermemiz, bu konuya ne kadar önem verdiğimizi belli etmememiz de çok önemlidir. Bizlerin bu konuya önem verdiğimizi görmek onları kitap okumaya karşı daha da dirençli hale getirebilir, işi inada bindirebilirler. Buna karşılık, önlerine kitap okumaları için imkanlar yaratır, ancak bu konuda çok baskıcı bir tutum göstermezseniz, zamanla onlar da kitap okumak isteyeceklerdir, tabii eğer siz de kitap okuyan bir ebeveynseniz...

Kolay gelsin!