Mola Yöntemi: Doğru Bir Biçimde Kullanıyormuyuz?

Mola yöntemi biz anne ve babaların evde, öğretmenlerin ise okulda sıklıkla kullandığı bir yöntemdir. Bu yöntem, çocuğunuz ergenliğe erişene kadar kullanılabilir. Ancak üç yaşın altındaki çocuklarda (1.5 ile 3 yaş arası çocuklarda) bu yöntemi sadece çocuğunuz, sizin ortadan kaldıramayacağınız (bilgisayar, televizyon vs) objelere, size ya da başkalarına fiziksel zarar vermeye kalktığında  -özellikle vurma davranışı bu yaş aralığında ortaya çıkmaktadır - kullanmanız gerekir. Bu yöntem, kararlı ve tutarlı bir biçimde uygulandığı takdirde son derece etkilidir. Doğru kullanıldığında yapıcı bir disiplin sağlar; çocuklarımızın doğru davranışları öğrenmelerine, yanlış olanları ise davranış repertuarlarından çıkarmalarına yardımcı olur... 

Peki, mola yöntemini kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? Bu yöntemi ne zaman,  nasıl, ne sıklıkla ve ne kadar süre için kullanmalıyız?

Çocuklarımız sınırlarımızı zorladıklarında, saygısız ve küstah, düşmanca ve kırıcı davranışlar sergilediklerinde, ya da şiddet uyguladıklarında (vurmak, tekme atmak, ısırmak vb) bu yöntemi kullanmamız gerekir. Bu noktada önemli olan mola yöntemini hemen kullanmanızdır. Eğer çocuğunuz yanlış bir davranış yaptığı anda değil de biraz zaman geçtikten sonra mola verirseniz, yanlış davranış ile mola arasındaki bağlantıyı kuramaz, yöntem etkisini kaybeder. Bu durum, küçük yaştaki çocuklar için daha da büyük önem taşır... Binbir zorlukla kızımızın paltosunu ve ayakkabısını giydirdiğimiz anda bize vurmaya kalktığı için giydirdiklerimizi çıkarıp yatağına koymak zorunda kalmamız ebeveynliğin tatlı cilvelerinden olsa gerek...

Nasıl kullanılması gerektiğine gelince... Özellikle yaşça büyük çocuklar için (küçük yaş çocukları için de bu şekilde yapılması daha doğrudur) bu yöntemin ne olduğunu, neden ve nasıl uygulandığını açıklamanız önemlidir. Bu yöntemin, kuralları ve doğru davranışları daha iyi öğrenmeleri için kullandığınız bir yol olduğunu (ceza değil) belirtmeniz, sadece bir defa onu uyarcağınızı ancak yanlış davranış devam ederse saatinizin alarmını kurup onu odasına göndereceğinizi ve süre dolmadan odadan çıkamayacağını anlatmanız faydalı olacaktır. Bu açıklamayı, çocuğunuz yanlış bir hareket yaptığı zaman değil, herşeyin yolunda gittiği bir zamanda yapmalısınız. Eğer, yanlış bir davranış ardından bu konuşmayı yaparsanız çocuğunuz bu konuşmayı bir tür müzakere olarak görecek, mutlaka ciddiyetinizi ve sınırlarınızı sorgulayacaktır...

Bir diğer nokta, doğru bir mola yeri bulmaktır. Televizyon, iPad, oyuncaklarının olduğu yerler onun mola sırasında iyi vakit geçirmesini sağlayacağı için yönteminizi etkisiz kılar... Bu sebeple kendi odası yerine başka bir yer seçmek gerekebilir. Seçtiğiniz odanın mümkün olduğunca sessiz olmasına özen gösterin. Küçük yaş çocukları için en doğru yer kendi yataklarıdır. Bu noktada, bir konuya açıklık getirmek istiyorum. Mola için çocuklarımızı gönderdiğimiz yerin çocuklarımız tarafından ceza yeri olarak görülme ihtimali biz anne ve babaların kafasını karıştıran bir durumdur. Ancak çocuklarımızın bu yönteme olan tepkisi bu süreci nasıl uyguladığımıza bağlıdır. Mola yöntemini ceza gibi değil karşılıklı saygı içinde uygularsak (bu sebeple en küçük yaştaki çocuğa bile bu yöntemi açıklamamız ve anlatmamız gerekir) çocuklarımız da bu süreci ve bulundukları yeri ceza olarak görmezler. 

Ceza olarak görmemeleri için dikkat etmemiz gereken bir diğer nokta ise molanın süresidir. Burada esas olan kural her yaş için bir dakikadır. Ancak, yanlış davranış fiziksel şiddet içeriyor ise bu süreyi iki katına (çocuğunuzun yaşı daha büyük ise üç katına) çıkarabilirsiniz. Ancak, bu tarz davranışlar haricinde bu yöntem çok uzun süre için kullanılır ise çocuklar molayı ceza olarak algılamaya başlar ve böylece yöntem etkisini kaybeder.

Alarm çaldı; süre doldu... Çocuğunuzun odadan çıkmasına izin verdiniz... İşte bu an çok önemlidir... Biz anne ve babalar bu noktada sıklıkla vaaz verme, açıklama yapma ihtiyacı duyarız... Ancak bu noktada konuyla ilgili söyleceğiniz her söz mola yönteminin etkisini azaltır. Bu sebeple, bu yöntemi çocuklarımıza daha evvel açıkladık... Şimdi tekrar etmeye gerek yok! Eğer, içinizden konuşmak geçerse, derin bir nefes alın, yutkunun, gerekirse bulunduğunuz yeri terk edin... Ne yaparsanız yapın, konuyla ilgili konuşmayın... Aksine hiç bir şey olmamış gibi günlük rutininize dönün...

Bu yöntemi uygularken çocuklarımızın isyanıyla karşılaşmamız olasıdır, özellikle de çocuğumuzun yaşı biraz daha büyükse... Sıklıkla mola yerinden ayrılmak isteyebilirler. Bu durumla karşılaştığınızda çocuğunuzu tekrar mola yerine götürmeniz ve süreyi tekrar başlatacağınızı belirtmeniz faydalı olacaktır. Her kaçışında bıkmadan ve usanmadan süreyi tekrar başlatmanız gerekir. Çaresiz kaldığınızı hissederseniz odasının kapısını kapatıp önünde bekleyebilirsiniz. Burada çocuğunuz sizin sınırınızı denemektedir... İlk vazgeçen siz olmayın... Çocuklar inatçıdır, ancak biz büyükler istersek onlardan çok daha kararlı olabiliriz... Sizin kararlılığınızı kavradıklarında, sınırınızı bir daha bu şekilde zorlamamayı da öğreneceklerdir.

Mola konusunda biz anne ve babaları zorlayan bir başka konu ise, çocuklarımız evde değil de dışarıda yanlış bir davranışta bulunduklarında nasıl hareket etmemiz gerektiğidir. Bu durum sıklıkla başımıza gelir, çünkü çocuklar bizlerin dışarıda zayıf olduğumuzu hissederler, bu nedenle de sınırlarımızı daha çok denerler... Restoranda, alışveriş merkezinde, markette... Her yerde sıklıkla bizi deneme ihtiyacı duyarlar... Mola bir ceza yöntemi olmadığı için, (bağırmak, ya da fiziksel şiddet uygulamak gibi) çocuğumuzun itibar ve kişilik haklarına saldırmadığı için bu yöntemi gönül rahatlığıyla dışarıda da kullanabilirsiniz. Mağazada bir kenarda, restoranda (sizin masanıza yakın) boş bir masada, yolda giderken arabayı yol kenarına çekip, müziği kapatarak çocuğunuzun bir süreliğine mola almasını sağlayabilirsiniz...

Mola yöntemi ile ilgili bilmemiz gereken en önemli şey: bu yöntem ancak kararlı, tutarlı ve düzenli bir biçimde uygulandığında etkili olur... Bu nedenle, bir kaç defa uyguladıktan sonra hala bir sonuç görmüyorsak vazgeçmemek gerekir. Önemli olan, bu yöntemi doğru bir biçimde uygulamaktır. Doğru bir biçimde uyguladığınızdan eminseniz kararlı olduğunuz takdirde bir noktada çocuğunuz istenmeyen davranışını bırakacaktır....

Kolay gelsin!