Biz anne ve babalar, çocuklarımızın gerektiği yerde kendilerini kontrol edebilmelerini, sağlıklı ve doğru kararlar verebilmelerini, doğru ve yanlışı ayırt edebilmelerini ve ahlaki değerlere sahip olmalarını, duygularını doğru biçimde tanımalarını, ifade ve kontrol edebilmelerini ve başkalarıyla empati kurabilmelerini isteriz... Çünkü, bahsettiğimiz tüm bu beceriler onların sosyal yaşamda ve insan ilişkilerinde başarılı olmaları için gerekli temel şartlardır... Buna karşılık, çocuklarımız bu becerilerin hiç birine doğuştan sahip değildirler ve bu becerileri kazanmaları için bizlerin uzun süreli desteğine ihtiyaçları vardır...
Siegel ve Payne Bryson* bu durumun insan beyninin anatomik ve gelişimsel özellikleriyle açıklandığını belirtiyorlar. 'The Whole-Brain Child' isimli kitaplarında, insan beynini avucumuza benzetiyor ve beynin yapısını elimizin, avuç içimiz bize dönük şekilde elimizi kapattığımızda aldığı şekille karşılaştırıyorlar. Parmaklarımızın kapalı olduğu bölümü üst kat (upstairs), avuç içini ise alt kat (downstairs) olarak tanımlıyorlar. Alt kat temel ve bilinç dışı fonksiyonlardan sorumludur: nefes almak, göz kırpmak vs... Ayrıca, nefret ve korku gibi güçlü ve temel duygular da beynin bu kısmına ait duygulardır. Üst kat ise alt kata göre çok daha gelişmiştir. Üst düzey zihinsel işlemler bu bölümde gerçekleşir; düşünme, planlama, hayal etme, analitik düşünme vb... İşte beynin bu bölümü sağlıklı karar verebilmek, duygularımızı kontrol edebilmek (öfke kontrolü vb), kendimizi anlamak ve tanıyabilmek, empati becerisi ve ahlaki değerlere sahip olmak gibi, çocuklarımızın sahip olmalarını istediğimizi becerilerden sorumludur.
Her iki kısmın da çok önemli ve hayati işlevleri bulunmaktadır. Alt kattan gelen uyarı ve tepkiler, bizleri ani tehlikelerden korurken, gerektiği yerde üst katın devreye girmesi halinde ise alt kattan gelen şiddetli reaksiyon, dürtü ve duygularımızı kontrol altına almamızı sağlar. İşte bu nedenle, bu iki bölümün etkili ve uyumlu bir biçimde çalışması çocuklarımızın ruh sağlığı için büyük önem taşır. Peki, biz anne ve babalar çocuklarımıza bu noktada nasıl yardımcı ve destek olabiliriz?
